‘Dit zien we het liefst.’ Melkveehouder Karst Klein gebaart van de koeienstal waar geen dier te zien is naar de wei waar 50 koeien grazen. ‘Koeien laten we zo veel mogelijk weiden. Ons doel is om zo veel mogelijk melk uit gras te produceren.’ Klein werkt volgens het regeneratieve Pure Graze-systeem; PG NxT-STEP Farming. Dat wil zeggen: koeien zo veel mogelijk vers kruidenrijk gras om laten zetten in melk.
Pure Graze is ook de naam van het bedrijf van familie Bloemendal in Den Ham (Ov.). Hun bedrijf levert niet alleen kruidenrijke graszaadmengsels. Begeleiden en adviseren van met name melkveehouders bij het in praktijk brengen van PG NxT-STEP Farming staat centraal.
‘Twee jaar geleden zijn we ermee begonnen’, vertelt Klein. Samen met zijn vrouw Lilian is hij sinds drie jaar eigenaar van Landjuweel ‘de Hoeven’, een biologische boerderij in Dalfsen (Ov.). Het bedrijf heeft meerdere takken. Naast melkvee doen de ondernemers aan groenteteelt en is het een zorgboerderij waar iedere dag zo’n twintig cliënten actief zijn. Verder verwerkt het bedrijf een deel van de melk tot zuivelproducten en is er een boerderijwinkel.
‘Een agrarische achtergrond hebben we niet, wel ondernemerservaring. Ons was al snel duidelijk dat het maximaal benutten van gras voor melkproductie helpt om de kosten in de hand te houden’, vertelt Klein. Nadat hij in contact kwam met Pure Graze concludeerde hij dat deze aanpak goed binnen zijn bedrijf zou passen. ‘Twee jaar geleden hebben we de eerste percelen ingezaaid met kruidenrijke mengsels van Pure Graze, oftewel een Saladebuffet.’ Klein benadrukt dat de Pure Graze-bedrijfsadviezen veel verder gaan. ‘Uitgangspunt van Pure Graze is niet alleen het centraal stellen van groenvoer als basis van de voeding voor de koe. Maar ook dat alles binnen het bedrijf in balans is: de koeien, de bodem en ook een boer die balans voelt.’
Een ingrijpende verandering in de bedrijfsvoering op het biologisch melkveebedrijf van Klein was de overstap naar een voorjaarskalvende veestapel. ‘Kalveren komen nu in de periode maart, april, mei ter wereld. Dit betekent dat het verloop in melkproductie goed aansluit op de graslandproductie. Als de koeien maximaal produceren, doet het grasland dat ook.’
Voorjaarskalvende veestapel
Klein heeft de krachtvoergift teruggeschroefd. De koeien krijgen nog maximaal twee keer per dag een kilo brok in de melkstal. ‘Een nog grotere kostenbesparing realiseren we doordat we veel minder werk hebben op het land. De koeien grazen buiten van maart tot pakweg december. We hoeven minder vaak te maaien om ruwvoer te winnen voor de stalperiode.’
De melkveehouder wijst naar de voeropslag. ‘Kijk, we hebben één sleufsilo. Als die vol zit, en dat is dit jaar al vroeg gelukt, dan hebben we een ruwvoervoorraad voor drie maanden. En dat is genoeg. Dat de koeien veel buiten zijn, betekent ook dat we minder mest uit de stal naar het land hoeven te brengen. Natuurlijk hebben we hier op de boerderij een paar trekkers. Maar gebruiken doen we ze niet veel meer.’ De koeien zijn vitaler, merkt Klein. ‘Sinds kort doen we mee aan een antibiotica- vrij concept en beuren daarmee een paar cent extra per kilo melk. Een paar jaar geleden zat dat er niet in. Toen waren er nog regelmatig koeien met gezondheidsproblemen. Dat is flink afgenomen.
’Pure Graze past ook bij gangbare boer’
Dat Pure Graze niet alleen interessant is voor biologische bedrijven, blijkt uit het verhaal van melkveehouder Peter Koning in Darp (Dr.). Hij heeft een bedrijf met ruim 50 melkkoeien en 35 ha grond; vooral esgrond. Dochter Marileen werkt een paar dagen per week mee op de boerderij en heeft daarnaast een baan als orthopedagoog.
‘We hebben een redelijk extensief bedrijf en zaten jarenlang ruim in het ruwvoer. Daar kwam vanaf 2018 verandering in. We kregen toen te maken met een aantal zeer droge jaren achter elkaar’, vertelt Koning. ‘Grasland op onze esgrond is voor de vochtvoorziening afhankelijk van regenwater. Het grondwater zit wel vijf-zes meter diep. In die droge jaren groeide er bij ons veel minder gras dan we gewend waren. We moesten zelfs ruwvoer aankopen. Via een webinar hoorden we over Pure Graze als een mogelijkheid om de graslandopbrengst te vergroten en de benutting te verbeteren. Dat sprak ons aan. Ook omdat bedrijfssysteem PG NxT-STEP een aanpak is die past bij een lagekostenbedrijf; een koers die we al langer volgden.’
Vader en dochter verdiepten zich verder in Pure Graze en gingen kijken bij collega’s die er al langer mee werkten. Twee jaar geleden zaaiden ze de eerste percelen in met een Saladebuffet van Pure Graze. Naast grassen bestaat dit mengsel uit diverse klavers en kruiden, waaronder rode en witte klaver, kleine pimpernel, cichorei, peterselie, smalle weegbree, duizendblad en karwij. ‘In tegenstelling tot wat je meestal ziet, bevatten de Saladebuffetten naast zodevormende grassen ook polvormende grassen. Dat draagt bij aan een hogere graslandproductie. In combinatie met polvormende grassen hebben kruiden meer kansen om zich te handhaven dan in een perceel met vooral zodevormende grassen’, weet Koning.
Minder droogtegevoelig grasland
Zowel Klein als Koning ervaren dat de Saladebuffet-percelen inderdaad minder droogtegevoelig zijn. Klein wijst in de wei naar cichorei. ‘De koeien hebben de lekkere cichoreiblaadjes eraf gevreten. De stengels zijn wel 60 centimeter lang. En dat betekent dat ondergronds de wortels over eenzelfde afstand de grond ingaan. Door de diepe beworteling legt een Saladebuffet-gewas meer organische stof in de bodem vast en daarmee neemt het waterbergend vermogen van de bodem toe.’
De ondernemers pasten ook hun beweidingssysteem aan na het inzaaien van de eerste percelen met Saladebuffet. Koning: ‘Inscharen doen we in veel zwaarder gewas dan ik voorheen gewend was. Deze manier van beweiden is gunstig voor de gewenste diepe beworteling en draagt ook bij aan een maximale graslandproductie.’
Beide melkveehouders doen het grootste deel van het groeiseizoen aan stripgrazen. De koeien krijgen meerdere keren per dag een nieuw strookje vers gras tot hun beschikking. Dit zorgt er voor dat ze graag en veel grazen. ‘Zowel wij als de koeien moesten behoorlijk wennen aan het stripgrazen’, vertelt Koning. ‘We werken met rasterspinnen om de rantsoendraadjes makkelijk te kunnen verplaatsen. In het begin waren de koeien doodsbenauwd voor de spinnen. Ik wilde er alweer mee stoppen, maar Ado Bloemendal adviseerde me nog even vol te houden. Gelukkig heb ik dat gedaan. Nu staan de koeien te dringen bij de voordraad als ze me zien aankomen om die te verplaatsen.’
Koning ervaart dat collega-melkveehouders soms sceptisch reageren op zijn nieuwe graslandmanagement. ‘Je bent een goede boer als het grasland er glad en strak bijligt, is de heersende opvatting. Laatst was de fokstudieclub hier op excursie. ‘Wat is dat voor zooi, moet je daar niet met de bloter overheen?’, was een vraag die ik kreeg.’
De melkveehouders laten zich niet afschrikken door de soms kritische houding van de buitenwereld. Ze kennen elkaar van de Pure Graze- cursus die ze de afgelopen paar jaar volgden. Klein: ‘Omdat Pure Graze veel verder gaat dan het inzaaien van kruidenrijk grasland, is het volgen van een cursus met gedegen begeleiding geen luxe. Het mooie van zo’n cursus is bovendien dat je online de lessen kunt volgen in de Pure Graze Community, maar ook bij collega’s op het bedrijf komt die met hetzelfde bezig zijn. Kijken en ervaringen uitwisselen; daar leer je enorm veel van.’
Lagere kosten en meer rendement
De insteek van bedrijfssysteem PG NxT-STEP is om de boer meer te laten verdienen door de beweiding te maximaliseren. Bij een gelijkblijvende omzet kunnen de kosten per kilo melk fors omlaag. Ook Klein en Koning zetten hier op in. Harde cijfers noemen over gerealiseerde kostenbesparingen valt voor hen nog niet mee. ‘Een voorbeeld van lagere kosten is dat we geen kunstmest meer strooien op de zes hectare Pure Graze die we inmiddels hebben. Dat scheelt ongeveer 700 euro’, stelt Koning. ‘Elke dag extra weiden scheelt zo’n vier kuub mest die we niet hoeven uit te rijden; dat is 18 euro per dag. Daarbovenop komt de besparing op maaien en inkuilen.’ Andere Pure Grazers realiseren een kostprijsdaling tot 17 cent per kilo melk en verminderen hun CO2-footprint met 92,5 procent.